ابزاری آنلاین برای کمک به کنشگران در جمع‌آوری شواهد مربوط به اختلالات اینترنتی

حکومت‌های اقتدارگرا همچنان از قطعی اینترنت و قطع شبکه به عنوان ابزاری برای محدود کردن دسترسی به اطلاعات استفاده می‌کنند و ارتباط افراد را از جامعه جهانی قطع کرده و در نتیجه مانع از مستندسازی موارد نقض حقوق بشر می‌شوند.

داده‌های سال گذشته نشان می‌دهد که حداقل ۱۸۷ مورد قطعی اینترنت در ۳۵ کشور جهان ثبت شده است که این رقم رکورد قطعی اینترنت در یک سال را می‌شکند.

در طول سال ۲۰۲۲ در ایران، حداقل ۱۸ مورد قطع اینترنت ثبت شده است که اکثر این موارد در پاسخ به اعتراضات یا فراخوان برای تظاهرات رخ داده است.

امیر رشیدی، مدیر بخش حقوق دیجیتال و امنیت اینترنت در سازمان میان، در دوره آموزشی ما با عنوان «تشخیص قطع اینترنت با کمک ابزار IODA»، در مورد اینکه چگونه مدافعان حقوق بشر می‌توانند از ابزار IODA برای شناسایی و گزارش اختلالات اینترنت استفاده کنند، صحبت می‌کند.

نحوه کار آن چیست؟

IODA تنها ابزاری است که داده‌های تقریبا بی‌درنگ (near real-time data) مربوط به اتصال اینترنت در سطح کشور، منطقه و ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی را در دسترس عموم قرار می‌دهد. این ابزار از سه اندازه گیری مختلف به عنوان شاخص اتصال به اینترنت استفاده می‌کند. این شاخص‌ها، یا سیگنال‌ها، به صورت تقریبا بی‌درنگ جمع‌آوری می‌شوند تا افراد بتوانند به طور مداوم بر وضعیت اینترنت نظارت داشته باشند.

چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟

در داشبورد IODA ، کاربران این امکان را دارند که کشور، منطقه یا ارائه دهنده خدمات اینترنتی مورد نظر خود و همینطور محدوده زمانی مورد نظر خود را جستجو کنند. این داشبورد دارای دو حالت مختلف برای مصورسازی و نمایش داده‌ها است: نمای ساده و نمای پیشرفته.

IODA برای فعالانی که در زمینه آزادی اینترنت تلاش می‌کنند بسیار ارزشمند است، زیرا به آنها امکان دسترسی به شواهد، مدت زمان و اطلاعات موقعیت جغرافیایی قطعی اینترنت را به صورت تقریبا بی‌درنگ می‌دهد. در دوره آموزشی «تشخیص قطع اینترنت با کمک ابزار IODA» یک راهنمای جامع و گام به گام برای استفاده از ابزار IODA ارائه می‌شود.
 

چگونه باید شرایط و بسترهای محلی را در نظر گرفت؟

قطعی اینترنت در ایران در سطوح مختلف، از اختلالات محلی گرفته تا قطعی سراسری رخ می‌دهد. دولت می‌تواند به طور انتخابی دسترسی به اینترنت را از طریق شبکه ملی اطلاعات که به نام اینترانت ملی ایران  نیز شناخته می‌شود، کنترل کند. نکته قابل توجه این است که این الگوی قطع اینترنت، سیستم بسیار پیچیده‌ای از لایه‌‌های مختلف دسترسی به اینترنت را ایجاد می‌کند که به مقامات اجازه می‌دهد تا قطعی اینترنت را انکار کنند.

پروژه فیلتربان (FilterWatch) که با هدف بررسی و تحلیل سیاست‌های کلان اینترنتی ایران و تأثیرات آن بر دسترسی مردم به دنیای آنلاین فعالیت می‌کند، به منظور بررسی داده‌های فنی دسترسی به اینترنت در ایران، داشبورد IODA را به دقت دنبال می‌کند.

«IODA می‌تواند تصویر بزرگ‌تری از کشور به ما بدهد و ببینیم چه اتفاقی دارد می‌افتد.»
امیر رشیدی، مدیر بخش حقوق دیجیتال و امنیت اینترنت در سازمان میان

پروژه فیلتربان (FilterWatch) از ابزارهایی مانند IODA برای نظارت بر قطعی‌های اینترنت استفاده می‌کند، تا بتواند شرایط اینترنت را در سرکوب‌ها و اعتراضات آتی پیش بینی کند. با شناسایی اختلالات، تیم فیلتربان می‌تواند این رویدادها را ثبت و مستندسازی کرده و به کنشگران داخل ایران منابع و ابزارهای ارزشمندی برای مقابله با اطلاعات نادرست مقامات و دفاع از حقوق شهروندی ارائه کند. این امر شواهد مفیدی از اختلالات اینترنت را در اختیار کنشگران قرار می‌دهد.

«دسترسی داشتن به ابزارهایی که به شما داده‌هایی می‌دهند که بتوانید مقامات و اطلاعات نادرست آنها را با چالش بکشید، اهمیت فوق‌العاده حیاتی برای فعالین مدنی، مخصوصا در داخل کشور دارد.»
امیر رشیدی، مدیر بخش حقوق دیجیتال و امنیت اینترنت در سازمان میان

—

این مطالعه موردی بخشی از دوره آموزشی «تشخیص قطع اینترنت با کمک ابزار IODA» است که در «آکادمی قطعی اینترنت» ارائه شده است. آکادمی ما در مجموع شامل ۱۰ دوره آموزشی به هفت زبان است که همگی توسط کارشناسانی از سازمان‌های مطرح آموزش داده می‌شوند. هدف اصلی این دوره‌ها ارائه دانش و آموزش به کنشگران، روزنامه‌نگاران و افرادی است که تحت تأثیر قطعی اینترنت و سانسور آنلاین قرار گرفته‌اند.